Паян, кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче, влаҫсен официаллӑ порталӗ ЧР Наци вулавӑшӗ шкул ачисем хушшинче Раштав поэзи ӑмӑртӑвне ирттерни пирки пӗлтерет. Вӑл «Раштав уявӗ — юлташсемпе пӗрле» фестивальпе килӗшӳллӗн иртнӗ.
Ӑмӑртӑва Шупашкарти 59-мӗш шкулти «Калаҫакан калем» студи тата 62-мӗш шкулта вӗренекенсем хутшӑннӑ. Иккӗмӗшӗсем поэзи конкурсне пӗрремӗш хут хутшӑннине палӑртмалла.
Вӗсене ЧР Писательсен пӗрлӗхӗн пайташӗсем хакланӑ. Анна Никифорова, Мария Печенкина, Андрей Ромашкин, Анна Цаплева ҫӗнтерӳҫӗ дипломӗсене тивӗҫсе 1-мӗш вырӑнсем йышӑннӑ. 2-мӗш вырӑна Юлия Маркитанова, Мария Митрофанова, Елена Аникина, Артем Мохов тивӗҫнӗ. Ыттисем конкурс лауреачӗсем пулса тӑнӑ.
Кунашкал поэзи ӑмӑртӑва ЧР Наци вулавӑшӗнче 7-мӗш хут иртнӗ. Унта кашниех хутшӑнма пултарать.
2015 ҫул Константин Иванов ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ. Ӑна палӑртса республикӑра мероприятисем те иртме пуҫларӗҫ ӗнтӗ. Культура министерстви вара ҫак ҫулталӑка халалласа хатӗрленӗ эмблемӑсен конкурсне йӗркелет. Вӑл иртнӗ ҫулхи равтавӑн 24-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ҫитес тунтикун, кӑрлачӑн 19-мӗшӗнче заявкӑсене йышӑнса пӗтересшӗн.
Конкурсӑн йӗрки-шывӗ (положенийӗ) тӑрӑх хутшӑнакансен хӑйсен ӗҫне А4 форматран пӗчӗкрех мар тӗрлӗ тӗслӗ пичетлесе ярса памалла, тата электронлӑ варианчӗпе тивӗҫтермелле. Конкурсӑн комиссине 9 ҫын кӗрет — вӗсен шутӗнче Сергей Павлов, Валерий Комиссаров, Алексей Трофимов та пур. Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх хальлӗхе 2-3 эскиз кӑна ҫитнӗ, конкурс вӗҫленнӗ тӗле вӗсен йышӗ пысӑкланасса шанаҫҫӗ (чылайӑшӗ хӑйсен ӗҫне халь тӳрлетет иккен). Камӑн вариантне суйласа илнине министерство сайтӗнче пӗтӗмлетӳ тунӑ хыҫҫӑн 5 кунран пӗлтерӗҫ.
Аса илтеретпӗр, пӗлтӗрхи конкурсра Красноармейскинчи тӑрӑхсен пӗрлехи информаципе культура центрӗнче тӑрӑшакан Александр Анатольевич Казаков эрешлевҫӗ-художник ӗҫне суйланӑччӗ.
Кӑҫал Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ тесе йышӑннине шута илсе Элӗкри ача-пӑча вулавӑшӗнче Николай Ытарай ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалласа «Ачасен ҫывӑх тусӗ» таврапӗлӳ сехечӗ ирттернӗ. Унта Элӗкри вӑтам шкулта иккӗмӗш «б» класра вӗренекенсене илсе пынӑ.
Николай Ытарай — паллӑ чӑваш ҫыравҫи, поэчӗ, прозаикӗ, Раҫҫей писателӗсен союзӗн пайташӗ. Унӑн пултарулӑхӗ нумай енлӗ. Ачаранпах вӑл сӑвӑ ҫырма кӑмӑлланӑ, алӑпа ҫырса «Хӗлхем» журнал кӑларнӑ. 16-ра унӑн «Ҫӑмламас упа» сӑвви «Сунтал» журналта кун ҫути курнӑ. Пӗрремӗш кӗнеки 1958 ҫулта пичетленнӗ. Пӗтӗмпе вӑл — 30 ытла кӗнеке авторӗ. Вӗсем пурте — ачасем валли ҫырнӑскерсем. Ытарай чӑваш фольклорне, уйрӑмах ваттисен сӑмахӗсене, пухнипе те паллӑ.
Ача-пӑча вулавӑшӗн ертӳҫи Г.Н. Миронова ҫыравҫӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ, вулавӑшра упранакан Ытарай кӗнекисене кӑтартнӑ. Ачасем ҫыравҫӑн сӑввисене хаваспах итленине пӗлереҫҫӗ. Вӗсем валли вулавӑш ӗҫченӗсем мультимеди хӑтлавӗ те хатӗрленӗ. Унта Ытарайӑн пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ.
Ҫак кунсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче «Манӑн ҫӑлтӑр тӳпере» кӗнеке-альбом кун ҫути курнӑ. Унӑн авторӗ — Петӗр Хусанкай. «Анчах ку чаплӑ поэтӑмӑр хӑй мар, кӗнекене унӑн мӑнукӗ пухса хатӗрленӗ. Вӑл та аслашшӗн ячӗпех ҫӳрет», — тесе пӗлтерет Надежда Смирнова журналист.
Ҫамрӑк Петӗр Хусанкай аслашшӗне нихӑҫан та курман, вӑл вилнӗ хыҫҫӑн ҫичӗ ҫултан кӑна ҫуралнӑ. Ҫапах та ӑна мӗн пӗчӗкрен пӗлсе тӑнӑ. Унӑн сӑввисене вӑл асламӑшӗпе ашшӗ каласа кӑтартнӑ тӑрӑх туйса тӑнӑ-мӗн.
«Автор шухӑшӗпе кӗнекен тӗп тӗллевӗ — Хусанкайӑн поэтла сӑнарне тата куҫпа куракан сӑнарне (сӑнӳкерчӗксенче, живопиҫ тата графика портречӗсенче) пӗр «тӗвве» пӗтӗмӗшле илесси. Тепӗр самант — ӑна ахаль ҫын пек, ҫемье пурнӑҫӗнче кӑтартса парас тени», — тесе пӗлтерет Н. Смирнова. Халӑх поэтне хӑйӗнпе пӗр шухӑшлисен, тусӗсемпе юлташӗсен, вӗренекенӗсен — Митта Ваҫлейӗ, Петр Чичканов, Геннадий Волков, Геннадий Айхи... — хушшинче кӑтартнӑ.
Аслашшӗ ҫинчен Петӗр Хусанкай 2006 ҫултах ҫырма пуҫланӑ, кӗнекен пӗрремӗш вариантне Чӑваш наци музейӗ Чӑваш Республикин Ҫамрӑксен патшалӑх премине те илме тӑратнӑ пулнӑ иккен.
Кӑҫал Литература ҫулталӑкӗ пулнӑ май «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче проектсем старт илнӗ. Кунта «Вырӑс пейзажӗн поэзийӗ» экспозици уҫӑлнӑ.
Куравра паллӑ поэтсен сӑввисем живописҫӑсен картинисемпе пӗрлешеҫҫӗ. Вӗсем — 19–20-мӗш ӗмӗрсенче ҫыравҫӑсемпе ӳнерҫӗсен.
Исаак Левитан, Иван Шишкин, Борис Кустодиев, Алексей Саврасов, Михаил Клодт… Раҫҫей паллӑ ҫынсемпе пуян.
Картинӑсем паллӑ вырӑс поэчӗсен сӑввисене уҫса параҫҫӗ: Фет: Тютчев, Некрасов, Пушкин, Есенин.
Центра кашниех Илья Остроуховӑн «Ылтӑн кӗркунне» картина пазлне пуҫтарма пултарать. Ҫавӑн пекех сӑвӑ вулакансен конкурсне йӗркелесшӗн. Унта шкул ачисемпе студентсем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Центр сайтне ҫутҫанталӑкпа ҫыхӑннӑ сӑвва вуланӑ видеоролик ярса памалла ҫеҫ. Ҫӗнтерӳҫӗсене парнесемпе чыслӗҫ.
Ҫак кунсенче Чӑваш наци конгресӗн президиумӗн пайташӗн Михаил Красновӑн ҫӗнӗ кӗнеки пичетленсе тухнӑ. Литературӑра ӑна Ара Мишши ятпа пӗлеҫҫӗ.
«Ҫамрӑк юланутҫӑ» кӗнекене Михаил Красновӑн малтанхи калавӗсем кӗнӗ. Тӗп сӑнар — Макҫӑм. Ӑна тӗрлӗ ыйту канӑҫсӑрлантарать.
Ара Мишши 1953 ҫулта Вӑрмар районӗнчи Кӗтеснер ялӗнче нумай ачаллӑ ҫемьере ҫуралнӑ. Ӗмӗр тӑршшӗпех патшалӑх влаҫӗнче, вырӑнти хӑйтытӑмлӑхра ӗҫленӗ. ЧР культура министрӗнче пилӗк ҫул ӗҫленӗ. 2008 ҫулта ӑна ЧР тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗн ятне панӑ. 2013 ҫулта РФ Журналистсен союзӗн пайташӗ пулса тӑнӑ.
Ара Мишши кӗнекене пур вулавӑша та ҫитересшӗн. Вӑрмар районӗнчи кашни вулавӑша ҫак кӗнекене парнелесшӗн.
Кӑҫал Литература ҫулталӑкӗ пуҫланчӗ. Ҫавна май республикӑра интереслӗ проектсем пурнӑҫа кӗрӗҫ.
Ыран Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче «Литература тавралӑхӗ» проект пуҫланать. Унпа килӗшӳллӗн тӗнчери литература классикине юрӑ-кӗвӗ сцени ҫине кӑларӗҫ.
Кӑрлачӑн 14 тата 21-мӗшӗсенче Петр Чайковскин «Пиковая дама» тата «Евгений Онегин» оперисене куракансен умне кӑларӗҫ.
Кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче сцена ҫине Пьер Бомарше камичӗ тӑрӑх хатӗрленӗ «Безумный день или женитьба Фигаро» тухӗ. Вӑл Раҫҫейри тата ют ҫӗршыври сценӑсем ҫинче ӑнӑҫлӑ тухать.
Кӑрлачӑн 24-мӗшӗнче «Севильский цирюльник» курма чӗнеҫҫӗ. Нарӑсӑн 4-мӗшӗнче вара «Отелло» опера кӑтартӗҫ.
Шупашкар районӗнчи тӗп вулавӑш Литература ҫулталӑкӗнче «Литература картти» проекта пурнӑҫлама палӑртнӑ. Вулавӑш директорӗн ҫумӗ Галина Тимофеева каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, карттӑра Шупашкар районӗнчи ҫыравҫӑсем пирки информаци пулӗ.
Карттӑна тӗнче тетелӗнче те курма май пулӗ-мӗн. Галина Львовна ӑнлантарнӑ тӑрӑх, уйрӑм йӗркере Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи пирки ҫырнӑ хайлавсен авторӗсем пулӗҫ. Сайтри электрон рессурссене те ҫӗнетӗҫ. «Ҫӗнтерӳ салтакӗсем» пая вӑрҫӑ пӗтнӗренпе 65 ҫул ҫитнӗ чухне хатӗрленӗ. Ун чухне районта 128 ветеран пулнӑ. Халӗ вара 45-ӗн ҫеҫ тӑрса юлнӑ.
Шупашкар районӗнчи ял вулавӑшӗсем ҫитес ҫул валли мероприятисен планне хатӗрленӗ. Кашни уйӑхра тенӗ пекех ялти вулавӑшсенче мероприятсем иртӗҫ. Пархикассинчи вулавӑшра кашни кӗҫнерникун «Чи лайӑххине вулатпӑр. 2015 ҫеккунт сасӑпа вулатпӑр» акци иртӗ.
Вулавӑшсенче ҫулталӑк тӑршшӗпех ҫӗнӗ кӗнекесен куравӗсемпе паллаштарӗҫ.
Паян, раштавӑн 16-мӗшӗнче, Шупашкарта «Культура ҫулталӑкӗнчен — Литература ҫулталӑкне» Чӑваш Республикин культура ӗҫченӗсен канашлӑвӗ иртнӗ.
Мероприятие Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Вӑл культура ӗҫченӗсене хисеп грамотисем, тав хучӗсем панӑ. Элтепер Чӑваш Ен ӗлӗкхи историллӗ ҫӗр пулнине палартнӑ.
Фестивальте республикӑри культурӑсен программисен директорне тата Республикӑри культурӑпа халӑх пултарулӑхӗн керменне ятарлӑ урапа уҫҫисене панӑ.
Михаил Игнатьев ҫавӑн пекех патшалӑх наградисене тата культура ӗҫченӗсен хисеплӗ ячӗсене панӑ. Чи лайӑх муниципалитетсене, чи лайӑх культура ӗҫченӗсене укҫа илмелли сертификат тата урапа уҫҫисем панӑ.
Культура ҫулталӑкне пӗтӗмлетнӗ ҫӗре 400 ытла хӑна хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче — Мӑкшӑ Республики, Мускав, Санкт-Петербург, Чӗмпӗр облаҫӗ.
Савӑнӑҫлӑ лару-тӑру хыҫҫӑн пленар ларӑвӗсем иртнӗ, тӗрлӗ ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Фестиваль раштавӑн 17-мӗшӗнче Раҫҫей халӑх артисчӗн, Пысӑк театр солисчӗн Владимир Маторинӑн пысӑк концерчӗпе вӗҫленӗ.
Сӑнсем (11)
Эпир ирттерекен «Шан мана, тӗнче!» литература ӑмӑртӑвне пӗрремеш хайлав ҫитрӗ — хӑйӗн «Ҫеҫпӗл патне ҫырнӑ ҫыру» сӑввине Шупашкарти 1-мӗш гимназире 8-мӗш класра ӑс пухакан Никита Леонтьев ярса пачӗ. Каласа хӑварас пулать: пирӗн электронлӑ вулавӑшра ку унӑн малтанхи хайлавӗ мар, хӑйӗн пултарулӑхӗпе вӑл унччен те пире савӑнтарнӑччӗ.
«Шан мана, тӗнче!» интернет конкурса эпир ачасемпе ҫамрӑксене тата чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсене чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗпе кӑсӑклантарас, литература пултарулӑхне аталантарас тӗллевпе йӗркеленӗ. Литература ӑмӑртӑвӗ Раҫҫей Федерацийӗнчи Литература ҫулталӑкӗ, Чӑваш Республикинчи Константин Иванов ҫулталӑкӗ ячӗпе иртет. Интернет-конкурса «Нарспин» пӗрремӗш куҫаруҫине Андрей Петтокие (1905–1942) халалланӑ.
Асаилтеретпӗр, ӗҫсене 2015 ҫулхи ака уйӑхӗн 27-мӗшӗччен йышӑнатпӑр (ҫителӗклӗ ярса памасан ку тапхӑра ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗччен тӑсма ирӗк пур). Конкурса ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗ тӗлне пӗтӗмлетме шутлатпӑр.
+0.3 °C